Podział majątku w prawie cywilnym to jedno z najczęściej występujących zagadnień w praktyce prawniczej. Proces ten, choć z pozoru prosty, może nastręczać wielu trudności i rodzić liczne problemy. W niniejszym artykule przyjrzymy się najczęstszym problemom związanym z podziałem majątku, jakie mogą pojawić się w polskim systemie prawnym.
Podstawy prawne podziału majątku
Podział majątku w Polsce regulowany jest przede wszystkim przez Kodeks cywilny oraz Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W przypadku małżeństw, kluczowe znaczenie mają przepisy dotyczące wspólności majątkowej małżeńskiej, która powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile małżonkowie nie postanowili inaczej w umowie majątkowej małżeńskiej (intercyzie).
Wspólność majątkowa małżeńska
Wspólność majątkowa małżeńska obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego zalicza się m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego każdego z małżonków, a także środki zgromadzone na rachunkach bankowych.
Podział majątku wspólnego może nastąpić w wyniku rozwodu, separacji, unieważnienia małżeństwa lub na podstawie umowy między małżonkami. W przypadku braku porozumienia, podziału dokonuje sąd.
Majątek osobisty
Oprócz majątku wspólnego, każdy z małżonków posiada również majątek osobisty, który nie podlega podziałowi. Do majątku osobistego zalicza się m.in. przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa, darowizny i spadki otrzymane przez jednego z małżonków, a także prawa autorskie i prawa pokrewne.
Najczęstsze problemy związane z podziałem majątku
Podział majątku może rodzić wiele problemów, zarówno natury prawnej, jak i praktycznej. Poniżej przedstawiamy najczęstsze z nich.
Brak porozumienia między małżonkami
Jednym z najczęstszych problemów jest brak porozumienia między małżonkami co do sposobu podziału majątku. W takiej sytuacji konieczne jest skierowanie sprawy do sądu, co może wiązać się z długotrwałym postępowaniem i dodatkowymi kosztami. Sąd dokonuje podziału majątku, kierując się zasadą równości, chyba że istnieją ważne powody do odstąpienia od tej zasady.
Ustalenie wartości majątku
Kolejnym problemem jest ustalenie wartości majątku. Wartość poszczególnych składników majątku może być przedmiotem sporu między małżonkami. W takim przypadku konieczne może być powołanie biegłego rzeczoznawcy, który dokona wyceny. Wartość majątku ustala się na dzień podziału, co może być problematyczne w przypadku długotrwałych postępowań sądowych.
Podział nieruchomości
Podział nieruchomości może być szczególnie trudny, zwłaszcza gdy małżonkowie nie są zgodni co do sposobu jej podziału. W praktyce najczęściej spotykane rozwiązania to sprzedaż nieruchomości i podział uzyskanych środków lub przyznanie nieruchomości jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego. W przypadku braku porozumienia, sąd może zarządzić sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji.
Podział przedsiębiorstwa
Podział przedsiębiorstwa prowadzonego przez jednego z małżonków może być szczególnie skomplikowany. W takim przypadku konieczne jest ustalenie wartości przedsiębiorstwa oraz sposobu jego podziału. Możliwe rozwiązania to m.in. sprzedaż przedsiębiorstwa, podział jego składników lub przyznanie przedsiębiorstwa jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego.
Podział długów
Podział majątku obejmuje również podział długów zaciągniętych w czasie trwania małżeństwa. Długi te mogą być przedmiotem sporu, zwłaszcza gdy jeden z małżonków zaciągnął je bez wiedzy i zgody drugiego. W takim przypadku sąd może uznać, że dług obciąża tylko tego małżonka, który go zaciągnął.
Podsumowanie
Podział majątku w prawie cywilnym to proces skomplikowany i często rodzący wiele problemów. Kluczowe znaczenie ma tutaj znajomość przepisów prawa oraz umiejętność negocjacji i osiągania kompromisów. W przypadku braku porozumienia, konieczne może być skierowanie sprawy do sądu, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i długotrwałym postępowaniem. Warto zatem dążyć do polubownego rozwiązania sporu, co pozwoli zaoszczędzić czas, pieniądze i nerwy.
